به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

آیینی به قدمت بیش از هزار سال/ مراسم کومسای در اورامان برگزار شد

تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۸۲۷۵۱

کومسای در اورامی (هورامی) از ۲ کلمه "کو" به معنی جمع شدن و مجمع و "مسای" به معنی یادگیری تشکیل شده است.

روایت می‌شود با توجه به وضعیت خاص منطقه و فرهنگ تعاون و همزیستی نشأت گرفته از طبیعت سخت هورامان و فرهنگ کوچ‌نشینی و هوارنشینی، هرساله اواسط فصل بهار مردم، روستا را ترک و به هوار‌های دور و نزدیک در منطقه کوچ می‌کردند و مدتی بیش از ۶ ماه از سال را از همدیگر دور بودند و قبل از کوچ لازم می‌دیدند جلسه و مراسمی مقرراتی را سامان‌دهی کرده و امورات ضروری اجتماعی را میان خود تقسیم و به افراد واجد شرایط واگذار کنند و برای کوچ آماده می‌شدند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در پس این ماجرا یک افسانه روایت می‌شود که پیرشالیار مردی بزرگوار بوده و کرامات خاصی داشته است که به‌عنوان مثال گفته می‌شود او توانسته "شاه‌بهارخاتون" را که دختری کر و لال بود شفا بدهد.

همچنین روایاتی وجود دارد که روزی یکی از مریدان پیرشالیار به نام درویش گومار نزد پیرشالیار رفته و از کمبود شیر دام‌های خود گله و شکایت می‌کند، پیرشالیار به او می‌گوید در نزدیکی مزار درویشی که دامپزشک بوده سنگی هست، قطعه‌ای از آن را بِبُر و به مشک دام‌های خود ببند تا شیرشان افزون شود؛ به‌همین دلیل هنوز هم در پایان مراسم کومسای تکه سنگ سفیدی را که در جوار مزار پیرشالیار وجود دارد می‌شکنند و برای تبرک با خود می‌برند که بنا بر اعتقاد اهالی هورامان، خاصیت برکت‌بخشی دارد.

در واقع کومسای را می‌توان نمادی از اعتقادات و باور‌های مردم منطقه هورامان دانست، مراسمی که قدمت آن بنا به اسناد و مدارک مستند و روایات معتمدین و ریش سفیدان منطقه بیش از هزار سال است.

این آیین مهن و سنتی امروز جمعه ۱۵اردیبهشت به رسم هرسال و یا حضور پرشور گردشگران داخلی و خارجی و مردم استان در منطقه جهانی اورامان برگزار شد.

سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان در حاشیه این مراسم اظهار کرد: ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان و وجود ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی در این منطقه موجب شده تا هورامان به یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور تبدیل شود و همواره مورد توجه تعداد بی‌شماری از گردشگران قرار گیرد.

منصور مهرزاد افزود: کومسای از جمله برنامه‌هایی است که هرساله در نیمه اردیبهشت‌ماه در این منطقه جهانی به صورت ویژه و باشکوه هرچه تمام‌تر برگزار می‌شود.

او عنوان کرد: این مراسم امروز جمعه با حضور مسئولان استانی و شهرستان، مردم منطقه و هزاران نفر از گردشگران و علاقه‌مندان به این آئین سنتی از داخل و خارج از کشور، در محوطه‌ای مجاور زیارتگاه سیدمصطفی مشهور به پیرشالیار از نوادگان و سادات حضرت امام جعفرصادق (ع) برگزار شد.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان یادآور شد: برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی و سوغات منطقه، دف‌نوازی، اجرای شمشال هورامی و شعرخوانی از جمله برنامه‌های جنبی این مراسم آئینی بود که با استقبال بی‌نظیر گردشگران همراه بود.

او ابراز امیدواری کرد، همواره بتوانیم با همکاری شایسته مردم، بخش خصوصی و دستگاه‌های مربوطه با ارائه خدمات مناسب و کسب رضایتمندی گردشگران در سفر به کردستان، انگیزه حضور دوباره و زمینه انتخاب استان به عنوان مقصد گردشگری را فراهم آوریم.

شایان ذکر است، علاوه بر این مراسم، مراسم جشن عروسی پیر شالیار هم یکی از جشن‌های رایج در منطقه جهانی هورامان است که هر ساله در اواسط بهمن‌ماه و هم‌زمان با جشن سده برگزار می‌شود.

این مراسم در واقع سالگرد ازدواج پیر افسانه‌ای به نام شالیار است که ریشه در اسطوره‌ها و اعتقادات و آیین قدیم مردم این سرزمین دارد.

منطقه هورامان تخت در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر مریوان و غرب شهرستان سروآباد با جمعیتی بیش از سه هزار و ۵۰۰ نفر در میان کوه‌های سر به فلک کشیده تخت‌ثانی، پیررستم، مله‌اسب و کوسالان محصور است و نماد و قلب تپنده منطقه جهانی هورامان به‌عنوان منظری تاریخی و فرهنگی محسوب می‌شود.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان کردستان سنندج

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: مراسم آیینی کومسای پیرشالیار هورامان کردستان منطقه جهانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۸۲۷۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آئین دوهزار ساله بیل‌گردانی در نیم‌ور برگزار شد

ایسنا/مرکزی آئین کهن و سنتی دو هزار ساله بیل‌گردانی شهر نیم‌ور با شرکت قهرمانان، پهلوانان، پیشکسوتان این ورزش و جمعی از مسئولان کشوری و استانی برگزار شد.

مراسم سنتی و تاریخی بیل‌گردانی نیم‌ور عصر روز گذشته، جمعه ۷ اردیبهشت‌ در محل سکوی بیل‌گردانی نیم‌ور برگزار شد.

در این آئین کشاورزان به صورت نمادین با نوای جارچی و میراب روستا برای انجام لایروبی فراخوانده شدند و تقسیم کار بین آنان انجام شد.

میراب شهر بر کار لایروبان نظارت کرد و با اعلام پایان لایروبی، کشاورزان را به انجام بیل‌گردانی فرا خواند. فرمانده بیل‌گردانان در گزارشی به فرمانده خود، علت خشکی درختان حاشیه رودخانه لعل‌بار و تشنگی زمین‌های کشاورزی منطقه را حفر چاه در مسیر رودخانه و برداشت غیرمجاز از رودخانه عنوان کرد.

در پایان مراسم، با رای هیئت داوران، امیرعلی برزگار با ۱۹ دور و بدون خطا نفر اول، صادق حسینی با ۱۶ دور نفر دوم و امیرعلی عمادی نفر سوم شده و جوایز خود را از دست مسئولان دریافت کردند.

 فرزاد مخلص‌الائمه، استاندار مرکزی در این مراسم که با رژه نمادین کشاورزان آغاز شد، گفت: بیل‌گردانی جلوه‌ای از آئین‌های تمدنی کشور و استان است و حضور پرشکوه مردم، جلوه‌ دیگری به مراسم داده است.

عبدالمهدی مستکین، مدیر بخش فرهنگ یونسکوی ایران نیز در حاشیه این مراسم با اشاره به اهمیت ادامه یافتن دو هزار ساله این مراسم گفت: یکی از شروط ثبت این آئین، حفظ مراسم بدون افزودن مراسم و پیوست‌های دیگر است.

محمود مرادی نراقی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی نیز در این مراسم با اشاره به ضرورت تبیین فرهنگ غنی ایران گفت: فرهنگ ما از چنان قدمتی برخوردار است که به پاس نزول نعمت خداوند، جشن می‌گیریم و برخلاف بسیاری از جشن‌ها در آن گناه صورت نمی‌گیرد و ایرانیان با آئین‌های پهلوانی آن را پاس می‌دارند.

سجاد صفری، شهردار نیم‌ور در این مراسم با اشاره به تاریخ بیش از دو هزار ساله شهر نیم‌ور و ریشه بیل‌گردانی در فرهنگ و آئین نیم‌ور گفت: روا نیست که نیم‌ور به عنوان یکی از اولین و قدیمی‌ترین بهره‌برداران آب رودخانه لعل‌بار، در حال حاضر تبدیل به یکی از آخرین بهره‌برداران این رود تبدیل شود.  

به گزارش ایسنا، بیل‌گردانی، آیین کهن شهر نیم‌ور است که دو هزار سال قدمت دارد و این آیین، برگرفته از کار، زندگی، تلاش و ورزش مردم نیم‌ور است.

از بند تاریخی نیم‌ور تا زمین‌های کشاورزی این شهر حدود ۱۸ کیلومتر فاصله است که آب مورد نیاز زمین‌های کشاورزی از طریق این بند و نهر ۱۸ کیلومتری تامین می‌شود. هر ساله در اسفندماه و به‌منظور آماده‌سازی زمین‌های کشاورزی برای کشت در سال زراعی جدید، این نهر لایروبی می‌شد.

با توجه به بعد مسافت و سختی کار، هر کشاورز به میزان سهم خود از زمین‌های کشاورزی، باید سهم خود در لایروبی را با مشارکت شخصی، تامین هزینه کارگران یا تقبل بهای آن پرداخت می‌کرد و این مسئله باعث می‌شد که در زمان‌های گذشته بیش از ۱۰۰ نفر در لایروبی نهر آب مشارکت داشته باشند.

در حال حاضر به دلیل سیمانی‌شدن نهر آب و سهولت کار، لایروبی در مسافت کمتری انجام می‌شود. کشاورزان لایروبی را طوری برنامه‌ریزی می‌کردند که مصادف با ظهر یا عصر به پایان برسد و پس از پایان لایروبی، ۷ بیل را در یک دسته ۴ تایی و یک دسته ۳ تایی به هم بسته و به بیل گردانی می‌پرداختند.

۷ بیل، برگرفته از چرخش هفت آسمان و نزول باران از آنها برای رونق کشاورزی است. همچنین عدد ۷ نمادی از ۷ دانگ زمین‌های منطقه شامل ۶ دانگ زمین‌های کشاورزی نیم‌ور و یک دانگ زمین از باقرآباد است.

البته یک سبک سنتی آبیاری در نیم‌ور وجود دارد که به ثبت ملی نیز رسیده است و شامل هفت جوی آب است که در هفت شبانه روز هفته، بین زمین‌های کشاورزی نیم‌ور تقسیم می‌شود. همین مسائل، ۷ را به عددی مقدس برای نیم‌ور تبدیل کرده است.

با پایان لایروبی، بیل‌گردانی به عنوان یک جشن نمادین و به منظور شکرگزاری از خداوند برای اعطای آب و برکات به زمین‌های کشاورزی صورت می‌گرفته است. این مراسم همچنین دعایی برای آب‌خواهی از خداوند در سال زراعی جدید است تا با نزول باران، کشاورزی آنان رونق پیدا کرده و آفات از زمین‌ها و باغات آنان دور باشد.

پهلوانان و جوانان نیم‌وری در این مراسم این ۷ بیل را اطراف سر خود می‌چرخاندند. اگرچه این هفت بیل بین ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم وزن دارند اما در حین چرخش، بیش از ۲۵۰ کیلوگرم وزن را به بیل‌گردان تحمیل می‌کند و این کار علاوه بر قوای جسمانی، نیازمند تسلط بر مهارت بیل‌گردانی است.

این مراسم در سال ۸۹ به ثبت ملی رسیده و به دلیل اینکه عملیات لایروبی به خاطر سیمانی‌شدن مسیر آب، مانند گذشته انجام نمی‌شود.

این مراسم همراه با موسیقی خاصی با استفاده از سنج، طبلِ ریز و نوعی فلوت برگزار می‌شود که به عنوان یک قدرت‌نمایی نمادین در برابر بدخواهان آبِ نیم‌ور و اعلام همبستگی و آمادگی برای مبارزه با دشمنان آبِ نیم‌ور است.

در ابتدای مراسم نیز رژه نمادین لایروبی و بازسازی این مراسم صورت می‌گیرد تا علاقمندان در جریان نحوه لایروبی قرار بگیرند.

در حاشیه مراسم بیل‌گردانی امسال، از لوح ثبتی بیل‌گردانی در رویدادهای گردشگری کشور رونمایی شد.